Friday, May 28

Glenn Gould's Bach

I’ve decided tο sometimes write in English from now on… I might in this way be able to communicate with a much larger community sharing the same interests and passions. English-speaking people who may read these lines are kindly asked not be too harsh on my English, I beg you!

Yesterday evening, as I was listening to Glenn Gould performing a Contrapunctus from the “Art of Fugue”, a remark by an excellent Greek pianist, Danae Kara, came to my mind. She once told me that there is one thing you cannot accuse Gould of: that his Bach is “out-of-style”. This is so true. For whatever his eccentricities, his sometimes peculiar or unorthodox readings etc etc, his Bach remains "Bach" in the purest sense of the word. Glenn’s Bach is clear of any romantic indulgences and is pervaded by a clarity of tone, a musical “purity”, if I may say so, which is there all the time – in every single note that Gould recorded from 1955 onwards.

Yet, much as “Bachian” his Bach may be, Gould manages to combine faithfulness to this style with his own personal and unique tone. And this is where, I think, his genius lies – in the harmonic co-existence of uniqueness and faithfulness-in-style. (I wish, though, I could say the same for his Mozart!!...)

I played once in a concert a Contrapunctus from the "Art" (the 3rd one), it’s a strange work indeed! It seems to me (correct me if I am mistaken) that the “late” Bach is marked by a spirit of musical asceticism which, in the Art of Fugue, is embodied in the “strictness” and austere nature of these strange and long fugues; this is an element which is definitely missing from the Toccatas or his Suites.
There is an almost spiritual quality in this transition, which I find quite moving…

Monday, April 26

Flute and Harp Concerto

... του Μότσαρτ βέβαια. Άκουγα χθες το δεύτερο μέρος και συνειδητοποίησα ότι ίσως αυτό να είναι από τα πρώτα μουσικά έργα που έχω ακούσει. Είχαμε στο σπίτι έναν δίσκο με θέμα την ζωή του Μότσαρτ (το μόνο που θυμάμαι είναι ότι αφηγητής ήταν ο Αλέξης Κωστάλας). Και εκεί, μεταξύ άλλων, άκουσα για πρώτη φορά ένα δίλεπτο απόσπασμα από το δεύτερο μέρος του κοντσέρτου. Αλλά, πράγμα όντως εντυπωσιακό, μέσα στα δυό λεπτά (της έναρξης), ο Μότσαρτ προλαβαίνει να χτίσει μια μελωδία τόσο πολυδιάστατη, ώστε έχεις την αίσθηση ότι η διάρκειά της πολλαπλάσιαζεται εσωτερικά. Και τι μελωδία είναι αυτή! Δεν υπακούει σε καμιά σύμβαση, αρνείται να κλειστεί σε φόρμες. Διαθέτει μια αυθυπαρξία ασυνήθιστη ακόμα και με τα δεδομένα του Αμαντέους.

Monday, March 1

Volodos live in Vienna!

Μετά από τρία περίπου χρόνια, ο μεγάλος πιανίστας Arcadi Volodos προσφέρει στο κοινό έναν καινούριο δίσκο - την ζωντανή ηχογράφηση ενός ρεσιτάλ που έδωσε τον περασμένο Μάρτη στην Musicferein της Βιέννης. Γενικώς, ο συγκεκριμένος μουσικός είναι ιδιαίτερα φειδωλός όσον αφορά στην δισκογραφική του παραγωγή, πράγμα που υποδηλώνει σύνεση. Αλλά ό,τι τελικώς κυκλοφορεί είναι ...διαμάντι!
Άκουσα χθες ένα μέρος απ' τον δίσκο και κρατώ ως καλύτερη μέχρι τώρα εντύπωση την ερμηνεία των Valse Nobles et Sentimentales του Ravel. Είναι ένα έργο προς το οποίο τρέφω ανάμικτα συναισθήματα - άλλοτε μου αρέσει πολύ και άλλοτε δυσκολεύομαι να το ακούσω μέχρι τέλους. Η συγκεκριμένη όμως ερμηνεία είχε έναν ήχο μαγικό, με άπειρες ποιοτικές διαβαθμίσεις, τόσο "λεπτά" επεξεργασμένο ώστε είναι να αναρωτιέται κανείς πώς γίνεται ένας πιανίστας σε μια "ζωντανή" ερμηνεία να πετυχαίνει ένα τέτοιο άρτιο, υπεράνθρωπο θα'λεγες, κατόρθωμα. Απόλυτος έλεγχος του ήχου, "θολή" ραβελιανή ατμόσφαιρα, παίξιμο που αγγίζει την τελειότητα. Απ' τις πρώτες κιόλας νότες, ο Βόλοντος κατορθώνει (άγνωστο πώς!) να υποβάλλει τον ακροατή σε μια απίστευτη ατμοσφαιρικότητα.
Το άλλο πολύ ενδιαφέρον σημείο του δίσκου είναι μια μεταγραφή του ίδιου του πιανίστα πάνω σε ένα νανούρισμα του Τσαϊκόφσκυ. Το έπαιξε ως encore στο συγκεκριμένο ρεσιτάλ. Το βρήκα πολύ πετυχημένο μουσικά και πιανιστικά. Από τα κομμάτια του δίσκου αυτό το τελευταίο είναι που μου κίνησε το ενδιαφέρον να βρω και να μελετήσω.


Saturday, February 6

Olia Lazaridou's Interview

Διάβαζα χθες μια συνέντευξη της ηθοποιού Όλιας Λαζαρίδου στην Athens News, και τράβηξε την προσοχή μου μια δήλωσή της, την οποία θα ήθελα να μεταφέρω εδώ με δικά μου λόγια. Έλεγε, λοιπόν, πως η μουσική, κατά την γνώμη της, είναι η ύψιστη μορφή τέχνης – υπερβαίνει ακόμα και αυτήν του θεάτρου. Προσέθεσε δε πως θα ήθελε στο μέλλον να ασχοληθεί πιο σοβαρά με την «μουσική ποιότητα των λέξεων». Είναι κρίμα που ο περιορισμένος χώρος της εφημερίδας (αν και γενναιόδωρα προσφερμένος στην περίπτωση της συγκεκριμένης συνέντευξης) δεν επαρκούσε για μια περαιτέρω εξήγηση της δήλωσης αυτής. Επειδή όμως τα λόγια αυτά προέρχονται απ’ το στόμα ενός σοβαρού ανθρώπου που μετρά τα λόγια του, και ο οποίος μάλιστα δεν είναι μουσικός, νομίζω αξίζει να διακινδυνεύσω μια σύντομη σκέψη - εικαζόμενη εξήγηση της πρότασης αυτής.

Ίσως, συλλογίζομαι, να είναι δύο τα ιδιώματα της μουσικής που θα ήταν ικανά να την ξεχωρίσουν από άλλες μορφές τέχνης. Το πρώτο είναι η «γλώσσα» του αρρήτου και το δεύτερο, η κίνηση στον χρόνο. Η γλώσσα της μουσικής δεν παραπέμπει σε σημαινόμενα, δεν σημαίνεται εννοιολογικά. Λέει κάτι με περισσή σαφήνεια αλλά, κατά παράδοξο τρόπο, αυτό που λέει δεν μπορεί να ειπωθεί. Ο κόσμος της φαντασίας και ο χώρος της ψυχής αφήνονται ελεύθεροι καθώς οι λέξεις, οι έννοιες, η λογική, οποιαδήποτε περιοριστική οριοθέτηση ή σύμβαση, καταρρέει. Έτσι, η φαντασία ανέρχεται ελεύθερη στα ύψη, η δε ψυχή γλιστρά ευκολότερα στα βάθη. Φοβερό πράγμα.
Το άλλο ιδίωμα, η κίνηση στον χρόνο, είναι πιο δύσκολο να εξηγηθεί, μου λείπουν και οι γνώσεις. Μια σκέψη μόνο έρχεται στο μυαλό μου, ότι η μουσική υπάρχει μόνο εν χρόνω. Και μάλιστα χρόνο παροντικό. Η παρτιτούρα, οι νότες, δεν είναι μουσική. Και το θέατρο υπάρχει εν χρόνω αλλά όχι στον απόλυτο βαθμό που αυτό ισχύει για την μουσική: νομίζω (και διορθώστε με αν σφάλλω εδώ) πως μπορεί κανείς να απολαύσει το θεατρικό κείμενο και στο επίπεδο μιας απλής ανάγνωσης, κάτι που δεν συμβαίνει στην μουσική. Γιατί, άραγε, το στοιχείο της εν χρόνω κίνησης είναι σημαντικό; Μα διότι, κατ’ αυτόν τον τρόπο, η μουσική «συντονίζεται» στον χρόνο της ζωής, "αλλοιώνει" την ποιότητά του, έρχεται να διαλύσει την συμβατικότητα του μέτρου του: η αρχή της Ενάτης του Μπετόβεν, φερ' ειπείν, θέτει νέα «αρχή» στον χρόνο, επιβάλλει στον δικό μας χρόνο την αίσθηση μιας απόλυτης ακινησίας. Αντίστοιχα, λχ στο τρίτο μέρος του Κοντσέρτου για Βιολί του Σιμπέλιους , ο χρόνος χάνει την βαρυτική του δύναμη, απογειώνεται πανάλαφρος σε άλλες ταχύτητες και άλλες διαστάσεις. Τα δευτερόλεπτα, τα λεπτά κι’ οι ώρες κυλούν όπως πάντα· αλλά ο χρόνος, στην εσωτερική του διάσταση, έχει «δουλωθεί» στην μουσική, κινείται πλέον στην δική της συχνότητα και πραγματικότητα. Παράδοξη, αλήθεια, η αντιφατικότητα αυτής της αίσθησης "υποδούλωσης" αλλά και "απελευθέρωσης" του χρόνου μας. Ο τελευταίος, συνεπώς, πλουτίζει σε ποιότητα, βιώνεται εντονότερα ως παρόν (αυτό το παρόν που τόσο συχνά μας ξεγλιστρά...), κερδίζει σε βάθος, ενίοτε δε, καταλύεται.

Λίγο πρόχειρα όλα αυτά, αλλά αναριωτιέμαι αν η Λαζαρίδου θα συμφωνούσε...

Saturday, January 30

Royal Concertgebouw Orchestra playing the Symphonic Dances

Δεν έχω ακούσει καλύτερη εκτέλεση στο περίφημο τελευταίο έργο του Ραχμανινοφ, τους "Συμφωνικούς Χορούς" [Decca], από τούτη εδώ. Η εκπληκτική αυτή ορχήστρα, υπό την διεύθυνση του Vladimir Askenazy (τι μέγαλος μουσικός!), ερμηνεύει το έργο με τόση δύναμη, τόσο πάθος, τόση ορμή. Λίγες φορές με έχει συνεπάρει έτσι ηχογράφηση.
Μιλούσα τις προάλλες με έναν καλό φίλο που είναι λάτρης της μουσικής - και μου έλεγε πόσο αγαπά την Concertgebouw... Ακούγοντας αυτήν την ηχογράφηση, του δίνω απόλυτο δίκιο. Είναι, όντως, ορχήστρα τρομακτικών δυνατοτήτων.

Thursday, January 28

Goldberg: The concert...

Έπαιξα τελικώς! Ήταν μια πολύ δύσκολη εβδομάδα, ήμουν μέχρι και την παραμονή έτοιμος να την ακυρώσω, καθώς δεν είχα μελετήσει πολύ λόγω της γρίπης.
Η αίσθησή μου είναι πως πήγε καλά το πράγμα - καλύτερα του αναμενομένου. Σε αυτό έπαιξε σαφώς ρόλο το γεγονός ότι ο "Παρνασός", με την ακούραστη φροντίδα του καλλιτεχνικού του διευθυντή Αντώνη Γιαμβριά, απέκτησε ένα μοναδικό στολίδι - ένα εξαίσιο Steinwway concert grand, απ' τα πιάνα εκείνα που "παίζουν" μόνα τους! Χάρηκα αφάνταστα τον ωραίο ήχο, την "ανταποκρισιμότητα" (υπάρχει η λέξη;;) του πιάνου. Είχα να παίξω σε καλό steinway απ' την εποχή της Αγγλίας!
Κόσμος λιγοστός - ίσως λόγω του βροχερού καιρού.
Δεδομένων των συνθηκών πάντως, νομίζω δεν πήγε άσχημα. Αλλά, φυσικά, με τα έργα αυτά δεν "τελειώνεις" ποτέ, μια ζωή τα ανακαλύπτεις.

Thursday, January 21

Goldberg ?????

Ατυχία!
Είμαι από προχθές άρρωστος, πιθανότατα με την περίφημη γρίπη!... Δεν άγγιξα το πιάνο. Εάν μέχρι το Σάββατο δεν έχω επανέλθει, πάει η συναυλία... Τί να κάνουμε... Συμβαίνουν αυτά...