Thursday, February 28

Richter: the Enigma by Bruno Monsaingeon

Πόσες φορές δεν έχω παρακολουθήσει (με την ίδια συγκίνηση) αυτό το εξαιρετικό ντοκυμαντέρ... Πόσο δεν αιχμαλωτίζουν την καρδιά μου οι αρχικές και τελικές συγχορδίες της τελευταίας σονάτας του Σούμπερτ με τις οποίες αρχίζει και τελειώνει η ταινία... Νομίζω – και ας μου συγχωρεθεί η συναισθηματική υπερβολή- πως πρόκειται για το πλέον πετυχημένο κινηματογραφικά πορτρέτο μουσικού που έχει γίνει ποτέ.

Ο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ και ο Γκλεν Γκούλντ είναι οι πιανίστες που περισσότερο με έχουν εμπνεύσει μουσικά. Αυτό είναι ενδιαφέρον, διότι έχουν τελείως διαφορετικές προσωπικότητες, έζησαν τελείως διαφορετικές ζωές (συμπίπτουν στην βαθιά μοναξιά όμως...) και το παίξιμό τους οριοθετεί κόσμους αρκετά ασύμβατους προς αλλήλους. Αλλά, ακριβώς εκεί βρίσκεται το καίριο σημείο που με γοητεύει: στην ετερότητα του ήχου τους. Στο γεγονός δηλαδή πως στο παίξιμό τους έχει τόσο άμεσα «περάσει» το στίγμα της προσωπικότητάς τους, ώστε ακούγοντας τους να μπορείς δίχως δισταγμό να πεις: «Αυτός είναι Γκούλντ» ή «είναι Ρίχτερ». Πράγμα που αποτελεί ζητούμενο στην δική μας εποχή –κατά την οποία πλεονάζουν εξαίρετοι
πιανίστες αλλά μοιάζει να λείπουν οι αυθεντικοί μουσικοί.
Όσον αφορά στο ντοκυμαντέρ, να σημειώσω δυό λόγια και για το ομότιτλο βιβλίο που εξέδωσε ο Bruno Monsaingeon
: το πιο ενδιαφέρον μέρος του βιβλίου (δυστυχώς αμετάφραστο στα ελληνικά) είναι ο πρόλογός του: εκεί, ο συγγραφέας καταγράφει ολόκληρη την ιστορία της γέννησης της ταινίας – και είναι συναρπαστική η αφήγησή του. Συνιστώ την αγορά αυτού του βιβλίου μόνο για τον πρόλογό του.

Έχω μέσα μου μια απορία που θα ΄θελα να γράψω: γιατί όλοι αυτοί οι μεγάλοι πιανίστες (ή έστω πολλοί εξ αυτών) ήταν τόσο ταλαιπωρημένοι ψυχικά άνθρωποι; Γιατί από την ζωή του Ρίχτερ αναβλύζει τόση πίκρα; Γιατί ο μεγαλύτερος (λένε) πιανίστας που υπήρξε ποτέ, έπασχε από κατάθλιψη και στα στερνά του γυρνούσε από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο, αναζητώντας -μάταια- εσωτερική γαλήνη; Γιατί ο Glenn Gould είχε μια τόσο παράξενη και αφύσικη ζωή – κλεισμένος ολημερίς σε ένα στούντιο, ζωή μίζερη και ασφυκτικά πνιγηρή;... Από τις ζωές και των δύο μουσικών μοιάζει να απουσίαζε η γαλήνη, η απλότητα, το φως. Γιατί; Υπάρχουν απαντήσεις;...

Wednesday, February 6

"Romanticism and Tango" for Piano and Cello

Πήγα σε μια ωραία συναυλία την Δευτέρα το βράδυ στον «Παρνασσό». Δύο πολύ καλοί μουσικοί, ο Γιάννης Μιχαηλίδης στο πιάνο και ο Δημήτρης Γούζιος στο τσέλο, έπαιξαν ένα πρόγραμμα με θεματικό άξονα «Ρομαντισμός και Τανγκό».
Επρόκειτο για έναν ενδιαφέροντα συνδυασμό ρομαντικής μουσικής, μεταγραφών του τσελίστα γνωστών θεμάτων από την σύγχρονη μουσική και τον κινηματογράφο, και τανγκό του Πιατσόλα.
Ξεχωρίζω την αισθαντική ερμηνεία του δεύτερου μέρους της σονάτας του Ραχμάνινοφ καθώς και τον εσωτερικό παλμό του τελευταίου έργου, του Libertango – απ’ τα γνωστότερα έργα του Piazzola. Είχα την αίσθηση, πάντως, πως ορισμένες μεταγραφές του Γούζιου δεν «λειτουργούσαν» καλά – εγώ θα τις επεξεργαζόμουν αρκετά διαφορετικά εάν είχα το συγκεκριμένο υλικό.

Η συνεργασία των δύο μουσικών ήταν καθ’ όλα άψογη – παίζουν χρόνια μαζί και αυτό συντελεί στην επίτευξη μιας βουβής εσωτερικής συνεννόησης που κατακτάται μόνο με τον χρόνο. Η συνεννόηση για την οποία μιλώ δεν έχει να κάνει μόνο με τον συγχρονισμό των οργάνων σε ζητήματα tempo· αφορά κυριώτατα στην κοινή ζύμωση του ήχου, στην μουσική σύγκραση της μελωδίας, στην κοινή βιωματική ενατένισή της. Αυτά κατακτώνται μόνο με τον χρόνο – δεν αρκούν οι πρόβες. Την κοινή αυτή συνεννόηση κρατώ κυρίως ως «δώρημα» της συναυλίας αυτής.